De benedictijnen en gregoriaans
De benedictijnen spelen een grote rol bij het bevorderen van het gregoriaans. In het kader van de voorbereiding op de bedevaart naar Subiaco en Montecassino 'In het spoor van Benedictus' ontstond het plan van het Sint Franciscuscentrum om speciale aandacht aan het gregoriaans te besteden.
Door Jan Schuurmans
Jan Schuurmans, diocesaan functionaris voor kerkmuziek, was snel voor dit idee gewonnen. "Je ziet dat diverse gregoriaanse scholae ophouden te bestaan. Anderzijds ontstaan er elders nieuwe initiatieven. Er is behoefte aan. Daarbij gebeurde het dat de eerdere vraag van bisschop Liesen om iets in de kathedraal rond gregoriaans te gaan doen nu kon worden opgepakt. Ook zelf heb ik een grote interesse in het gregoriaans," vertelt Jan Schuurmans. Dit alles samen zorgde ervoor dat Jan Schuurmans in het najaar van 2018 twee workshops en een basiscursus Gregoriaanse zang verzorgde. "De workshops vonden plaats in de Bredase kathedraal en in Terneuzen," vertelt Jan. Hij spreekt van een goede belangstelling. "Beide workshops en de cursus trokken ongeveer 20 personen. Opmerkelijk is dat er meer vrouwen dan mannen waren."
Zuster Marie-Louise, een erkende autoriteit
"Tot dusverre hield ik me in mijn werk niet met gregoriaans bezig," zegt Jan. "Dat was eigenlijk het werkterrein van zuster Marie-Louise, een erkende autoriteit in het Nederlandse taalgebied. Ik richtte me op de volkstaal. Sinds kort is dat veranderd. Met een projectkoor hebben we in de H. Antoniuskathedraal op 2 november 2018 de Gregoriaanse liturgie van Allerzielen gezongen. We zetten dit voort met Goede Vrijdag 2019.
Gregoriaans
"Jan gaat enthousiast in op de behandelde stof tijdens de cursus "Ik heb de verschillende invloeden die het gregoriaans ondergaan heeft behandeld. Het jodendom staat aan de basis van de ordening van de liturgie en de structurering van de psalmen. De Syrische muzikale traditie is verantwoordelijk voor het antifonaal zingen, koor tegen koor en de Grieken zorgden voor het toonsysteem."
"Wij associëren het gregoriaans met Latijn," vervolgt Jan. "oorspronkelijk klonk de kerkmuziek in het Grieks. Pas na het edict van Milaan in 313 verdrong het Latijn het Grieks en werd het Latijn de taal van de westerse Kerk. Het Grieks binnen de liturgie is vanaf dat moment gemarginaliseerd. Het gregoriaans is gebaseerd op de zinsmelodie van het gesproken Latijn. Het is geleidelijk aan gegroeid."
"Omdat zowel de workshops als de cursusavonden in het najaar waren, concentreerde ik me op de liturgie van Allerheiligen en Allerzielen. De Requiemmis van Allerzielen gaf me ook de mogelijkheid om in te gaan op de vernieuwde uitvaartliturgie. Na het Tweede Vaticaans Concilie ligt het accent meer op het verrijzenisgeloof dan vroeger. Dat heeft ook gevolgen voor de zang. Men kan voor de evangelielezing ook tijdens de uitvaartliturgie een alleluja zingen.
Fijne avonden
Jan Schuurmans kijkt terug op fijne avonden en gaat tijdens de komende zangdag op 30 maart 2019 ook in op gregoriaans.